Terwijl ik het terrein van Emergis verlaat, en nog even om kijk, zie ik de prachtige lage gebouwen. Het blijft vreemd; het lijkt toch het meest op een vakantiepark. Dan denk aan die jongen, die ergens op de Veluwe zit opgesloten, en vastgebonden aan de muur met een tuigje. Zouden dit soort praktijken hier ook ergens achter die mooie gebouwen plaats vinden? Ik kan het me niet voorstellen.
Wanneer ik de Abbekinderse weg op wandel, herinner ik me dat hierover onlangs nog een discussie speelde in Zeeland. Er werd op aangedrongen om de spoorwegovergang te sluiten omdat zich zoveel patiënten van Emergis hier voor de trein werpen, elk jaar opnieuw. Noch de gemeente, noch het waterschap, noch de bewoners bleken na onderzoek de spoorwegovergang en dus de weg te willen afsluiten. In Nederland springen jaarlijks 200 mensen voor de trein. Wanneer ik tussen de spoorwegbomen passeer en links en rechts de rails volg tot de stip op de horizon, krijg ik de rillingen over m, n rug. In Zeeland kent iedereen elkaar, of iemand die iemand kent…. De enige spoorverbinding in Zeeland tussen Vlissingen en Rilland, die ik hier en nu te voet passeer, slaat angstige herinneringen in elk Zeeuws dorp.
Morgenochtend spreek enkele werknemers van Emergis, en ben benieuwd te vernemen hoe de werkelijkheid achter en in de luxe lage gebouwen is.
Even verderop, rechts af het fietspad op naar Kapelle. Hier fietsten Jan Peter Balkenende en Jan kees de Jager dagelijks, realiseer ik me. En die gedachte wordt pas echt geestig wanneer ik aan het einde van het fietspad bij Kapelle een straatbordje zie, waarop je onvermijdelijk uit komt: de Weg naar het Stomme Kruis heet het hier. Je verzint het niet, toch is het waar. Onze oud-premier kwam in zijn jeugd hier elke dag uit… ja wel… de Weg naar het Stomme Kruis.
In Kapelle, tegenover het voormalige station, in het kantoor van de staat de nieuwste school voor het voortgezet onderwijs, de Isaac Beeckman Academie. Dat is iets nieuws in Zeeland en eigenlijk ook in Nederland. Met persoonlijk, intensief en doelgericht onderwijs bewijst de Isaac Beekman Academie dat je met dezelfde bekostiging als in het regulier onderwijs, beter en effectiever kunt presteren. Kinderen zitten in klassen van maximaal 16 leerlingen, gaan vier lange dagen per week naar school en hoeven thuis geen huiswerk te maken. Dat gebeurt op school. Er wordt twee weken langer door gewerkt tijdens de vakantie. De Isaac Beeckman Academie is dit schooljaar van start gegaan, (http://www.isaacbeeckman.svpo.nl) met tachtig leerlingen in Havo en VWO. Het is, welbeschouwd, een wonder.
Micha van Denderen, voorzitter van het bestuur van de Isaac Beeckman Academie, vertelt in de grote kantine van de school, dat hij met een clubje geestesgenoten vond en vindt dat het onderwijs beter kan, voor hetzelfde geld. “We vonden inspiratie in het werk van Margalith Kleijweg en Felix Rottenberg, die in Amsterdam een vastgelopen middelbare school weer op orde kregen. Wij wilden zo graag binnen bestaande scholen of organisaties onze plannen en ideeën realiseren maar keer op keer werden we afgewezen. De gevestigde belangen in het onderwijs lijken soms wel in beton gebeiteld. We hebben het echt jaren geprobeerd om in bestaande structuren onze plannen gerealiseerd te krijgen. Maar als dat niet lukt, dan doen we het maar zelf. Daarom zijn we gaan kijken waar we zouden kunnen beginnen. Hier, in het Zeeuwse Kapelle kregen we een eerste kans.”
De school kent een overrompelend succes. Tientallen ouders moesten worden teleurgesteld omdat de school niet meer dan tachtig leerlingen per studiejaar op neemt. Kleinschaligheid is de troefkaart van het initiatief. Het voorkomt een managementlaag, protocollen en procedures en allerlei ingewikkelde structuren. Micha van Denderen: “De grote gefuseerde scholengemeenschappen, of colleges, missen vaak een identiteit. De grootschaligheid leidt tot hogere kosten omdat je nauwelijks nog kan overzien welke financiële gevolgen besluiten hebben. We doen het eenvoudiger, kleinschaliger en lossen problemen die zich stellen onmiddellijk op. Ook bij ons werd wel een kind gepest maar de docent die om een protocol vroeg, greep mis. Hij moest het probleem zelf oplossen, met alle betrokkenen en de hele klas. De gepeste jongen is intussen klasse vertegenwoordiger.”
Een van de meest opmerkelijke aspecten van de Isaac Beeckman Academie is dat zij op Havo niveau twintig procent van de leerlingen aannemen die met een VMBO t advies van de basisschool komen. Binnen het VWO worden kinderen met een Havo advies toegelaten. Micha van Denderen nogmaals: “Natuurlijk kan dat als je intensief onderwijs geeft in een aantal gevallen. Het gaat ons er niet om kinderen voor hoge cijfers naar een lager niveau te drukken, maar precies andersom. We willen leerlingen helpen het beste uit zichzelf te halen. Wanneer je met een VMBO advies toch een Havo kunt halen, met zesjes desnoods, heb je het goed gedaan, ook al kan je dat niet terug zien in de vergelijkende tabellen van het dagblad Trouw. Ik zeg altijd, we doen het slecht als we in trouw in de top staan.”
De school, bedoeld als voorbeeld en inspiratiebron voor het onderwijs, licht de dag een beetje op. Mijn tocht is nog niet ten einde. Ik moet nog naar de andere kant van Kapelle, een half uur gaans. Dat heb ik me voorgenomen en neem afscheid van Micha van Denderen.
Onderweg stop ik even bij onze oude buren uit Kats, voor een praatje en een plas. Jasper, de jeugdvriend van mijn jongste zoon, en zijn moeder Monique vertellen dat het hun goed gaat. “Je mag tegenwoordig al blij zijn,”zegt Monique, “dat de kinderen het goed doen op school en niet aan de drugs raken. Hoeveel zijn er niet verslaafd, en komen dan terecht bij Emergis? Het wordt daar al drukker en drukker. Nu wordt er al weer gebouwd.”
Wanneer ik Monique uitleg geef over de aard en richting van m, n voettocht is ze verheugd. “Natuurlijk zit het de mensen hoog. Iedereen is gestrest,” zegt ze, “steeds meer mensen raken van het padje af.”
Ik moet verder; de dag van morgen wenkt. Ik breng mijn groeten over aan vader John en zoon Romeo, die in Brabant op school zit en podiumtechnieken onder de knie krijgt. Nog een klein stukje; mijn benen doen pijn.