Volendam – In Volendam organiseerden Moedige Moeders zich als eersten. Moeders van aan drugs en alcohol verslaafde kinderen zochten elkaar op, steunden elkaar en traden naar buiten met een krachtige boodschap: “Het gaat niet goed zo. Onze kinderen en onze gezinnen gaan ten onder in de open, vrije maar door criminaliteit geleide wereld van alcohol en drugs. Wij vragen hiervoor aandacht. Er moet iets gebeuren.”
Moeders in Volendam en Edam vestigden met dit krachtige signaal de aandacht op een specifieke problematiek. Het alcoholgebruik door Nederlandse jongeren is het hoogste ter wereld; in Nederland spant de jeugd in West-Friesland de kroon. Het drugsgebruik, de cocaïne voorop, is eveneens van een zorgwekkend hoog niveau. Kinderen verliezen zichzelf, gezinnen gaan gebukt onder de ellende van de verslaving van een zoon of dochter, broer of zus. Niet zelden eindigt een jong, tragisch leven in zelfmoord.
Op mijn tocht door Noord-Holland wilde ik graag in contact komen met de Moedige Moeders. Gelukkig wilden zij tijd vrijmaken om hun verhalen te vertellen, uit te leggen wat hun zorgen zijn en wat ze doen. Ik nam contact op PvdA-raadslid Hester Keijzer uit Volendam; zij vond het leuk om mee te gaan.
Om acht uur meldden Hester en ik ons in een zaaltje van gebouw de Ark, nabij een winkelcentrum in een van de wijken van Volendam. Hester bleek de moeders toch te kennen, in ieder geval van gezicht. Maar… de kern en de kracht van Moedige Moeders is anonimiteit. Daarom hier geen namen en herkenbare elementen uit de aangrijpende verhalen die Hester en ik die avond noteerden.
We maken eerst kennis met een jonge psychologe. Zij kwam tijdens haar opleiding psychologie voor haar stage in contact met moedige moeders. Aanvankelijk heeft zij zich sterk ingezet voor de begeleiding van jongeren die drugsvrij willen worden of blijven. Inmiddels is zij afgestudeerd en ook werkzaam in de verslavingszorg. Maar nog steeds ondersteunt zij geheel belangenloos en vrijwillig de groep van de Moedige Moeders.
Een echtgenote vertelt hoe haar man na een motorongeluk een been verliest en uiteindelijk een baantje vindt in een gokhal in Amsterdam, van de regen in de drup belandt, en aan de drank en aan de cocaïne verslaafd raakt. De cocaïneverslaving wordt overwonnen, de alcoholverslaving ook, maar het gevaar van terugval, zelfs na twintig jaar, dreigt nog steeds en daarom blijft de wekelijkse gang naar de AA-groep een noodzaak.
Een volgende moeder vertelt over haar zoon die in aanraking kwam met de ‘party-drug’ GHB. Dat is een voormalig narcose-middel en het wordt door de industrie nog steeds verwerkt in schoonmaakmiddelen. Aanvankelijk was er in de verslavingszorg en bij artsen weinig over de verslavende werking van GHB bekend. Dat is intussen veranderd; men weet veel meer over gebruikers en verslaafden. Het gebruik van GHB leidt soms tot levensbedreigende situaties; de moeder vertelt dat ook haar zoon herhaaldelijk op het randje van leven en dood balanceerde. De ontwennings-verschijnselen kunnen zeer heftig zijn, vertelt ze. Het wordt dan ook afgeraden het op eigen houtje te proberen om af te kicken. GHB is goedkoop en volgens de mediaberichten makkelijk zelf te fabriceren met middelen die gewoon te koop zijn. In andere landen blijken middelen die uit de handel te zijn gehaald. Waarom kan dat niet in Nederland, vraagt de moeder.
En dan is er het verhaal van de zoon die met zijn familie een nieuw leven in Nederland heeft opgebouwd vanwege problemen in hun oude land. Die hier in Nederland voor het eerst kennis maakt met alcohol en drugs, waardoor zijn voorspoedige schoolloopbaan begint af te brokkelen. Het gezin verzet zich hiertegen en steunt de zoon in zijn strijd tegen het gebruiken van drank en drugs. Zij doen er alles aan om hem uit de vernietigende sfeer te houden. “Het is heftig geconfronteerd te worden met de wereld waarin kinderen nu leven, waar alles kan en mag,”vertelt de moeder. “Het gedoogbeleid, maar is er ooit een kosten-baten-analyse gemaakt?”
Een van de moeders antwoordt dat niemand meer de moed heeft het gedoogbeleid terug te draaien en dat het bovendien in andere landen, waar het drugsbeleid strenger is, nog veel erger blijkt te zijn. “Hier kunnen we elkaar helpen, met elkaar praten en in openheid voorlichting geven en hulp organiseren.”
In de jaren van de oprichting van Moedige Moeders, zo vertellen de vrouwen, was er weinig vertrouwen in de officiële hulpverleningsinstellingen. Daar richtte men zich voornamelijk op ‘gecontroleerd’ gebruiken en werden ouders veel te weinig bij de behandeling van jeugdige gebruikers betrokken. Moedige Moeders wezen toen al veel nadrukkelijker op de gevaren van verslaving. Zij vonden steun bij elkaar om als familie van gebruikers ervaringen te delen. “En,”concluderen de moeder, “voor ons was het heel duidelijk: Gecontroleerd gebruiken is voor een verslaafde niet mogelijk.”
Volgens Moedige Moeders is in de verslavingszorg intussen wel een en ander ten goede veranderd. “De contacten in onze gemeente verlopen open en in een goede sfeer,” vertelt een van de vrouwen. “Moedige Moeders heeft er toe bijgedragen dat de gevaren van alcohol- en drugsgebruik en de problemen rondom verslaving uit de taboesfeer zijn gehaald. Vanuit de wetenschap en verslavingszorg komen steeds vaker waarschuwende berichten over blijvende gezondheidsschade, juist bij jeugdige gebruikers. Er is nu ook een grotere bekendheid van keuzes van zowel private als GGZ-verslavingsinstellingen. Door de oprichting van 12-Stappen-Klinieken (Minesota-model aanvankelijk alleen in Schotland) is er nu gelukkig ook in Nederland uitstekende hulp voor verslaafden die niet gecontroleerd willen gebruiken maar ‘nooit meer willen gebruiken’. Die hulp is nu ook voor iedereen vrij toegankelijk.”
Volledig afkicken van een verslaving, blijkt uit de verhalen van de moeders, is niet gemakkelijk. Het gaat met vallen en opstaan. Dat is ook moeilijk voor de familie. Wanneer help je en wanneer laat je los? “Gelukkig is er in onze gezinnen een positieve ontwikkeling en kunnen we ons daardoor ook voor anderen inzetten. Want een ding zeker. Niet alleen het leven van een verslaafde is een hel ook voor de familie geldt dat,” leggen de Moedige Moeders uit.
De Moedige Moeders hebben zich goed georganiseerd, niet alleen in Volendam en Edam, maar door het hele land. De moeders helpen elkaar, geven advies, zorgen voor directe bijstand in crisissituaties en beïnvloeden bestuurders en politici. Waar het drugs en alcoholbeleid ontspoort, trachten zij door overleg oplossingen te vinden en aan te bevelen. In Volendam hebben zij de sluitingstijden in de horeca bespreekbaar gemaakt en is de lokale overheid in het geweer gekomen tegen drugsdealers. Zo worden moedige woorden omgezet in moedige daden.