Campagne voeren is politiek sprinten, iedere dag opnieuw; van deur tot deur, van vraaggesprek naar campagnestaf. Ik geef het je te doen; ik kan het niet. Ik ben meer van de lange adem, van de lange afstand. Op mijn voettocht door Nederland gaat alles stap voor stap.
In het station van Hoorn, dit voorjaar, kruisten onze wegen per toeval; jij was met jouw team op campagne voor het fractievoorzitterschap en ik op de terugweg na een wandeling door Noord Holland. We beloofden elkaar op te zoeken opdat ik mijn verhalen, indrukken en ervaringen zou kunnen doorgeven. Zo ver is het niet gekomen; een paar weken na jouw verkiezing viel het kabinet van VVD en CDA.
Veel tijd om te verhalen is hier niet. Toch moet me iets van het hart. Iets wat ik op veel plaatsen tegenkom, in veel verhalen van mensen, of het nu de arbeiders waren van Nedcar in Born, de bewoners van de veenkoloniën in Drenthe en Groningen… steeds ging het om machteloosheid over beslissingen die elders, die ver weg werden en worden genomen… verhalen over het lot van een mensen waarover beschikt kan worden in een zucht…
Mijn pleidooi is: geef burgers meer vrijheid en verantwoordelijkheid. Geef burgers het vertrouwen om hun gemeenschap en samenleving te organiseren. Vergroot de verantwoordelijkheid van werknemers in bedrijven. Geen flauwekul inspraak, geen flauwekul spreekrecht.
Het is, in essentie, het antwoord wat de sociaal democratie moet en kan geven op die andere kant van de medaille, de globalisering en verdere Europese integratie.
Ik zal een voorbeeld geven. In het provinciehuis in Middelburg maar ook op ons eiland Noord Beveland, is men in rep en roer: krimp…
In 2026, zo vermoedt men, zal de groei van de bevolking van Noord Beveland gestopt zijn en zullen er weer net zoveel mensen wonen als nu, zo’n 7500. Dat wil zeggen, honderd mensen meer of minder… in 2026.
Iedereen die een beetje nuchter is op ons eiland weet dat er een periode is dat er wat meer kinderen geboren worden dan in een volgende periode. Het is een oude beweging om het zo te zeggen. Het gaat op en neer. Maar veel verandert er niet. Er wonen nu op Noord Beveland net zo veel mensen als in 1830. Krimp is relatief.
De ellende is dat er instituten zijn die ambtenaren en politici wijsmaken dat scholen gesloten moeten worden; en weer andere bureaus of organisaties leggen uit dat voorzieningen in de dorpen gesaneerd moeten worden en elders centraal herbouwd. Schaalvergroting is het antwoord van die lieden en voor je het weet gaan ze aan de slag. Voor je het weet ben je je school en de gemeenschap kwijt.
In ons dorp hadden wij tot voor twee jaar een topschool. Klein maar dapper, behorend bij de beste kleine scholen van Nederland. Een onderwijsteam had een eigen methodiek ontwikkeld, gaf kinderen onderwijs op maat, organiseerde niet alleen de schoolgemeenschap zo dat oudere kinderen de jongere leerlingen bijstonden, maar ook was de school de motor van onze dorpsgemeenschap.
In de voorbije twee jaar tijd werden onderwijzers vervangen door managers, kreeg de school een vlag, een logo en moesten de achtergebleven docenten in plaats van schoolactiviteiten organiseren en uitvoeren naar trainingen om te leren hoe ze moesten communiceren. Het afgelopen jaar hebben ouders hun kinderen van de school weg gehaald en naar elders gebracht. Achttien kinderen. Managers, commerciële adviseurs van het Zeeuwse RPCZ.. ‘dank U, merci.’
Met de dorpsgemeenschap en een groepje vrienden leggen we ons daar niet bij neer. In plaats van een sanering van de school in Kats willen we het onderwijs weer in eigen hand nemen en de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. We willen zelfs meer. We willen docenten trainen voor het werk in kleine scholen die het hart vormen van de gemeenschap.
We willen, zoals in het verleden, kinderen uit de regio opvangen die ten onder gaan in klassen van 35 leerlingen. We willen kinderen opvangen die iets meer aandacht, zorg en begeleiding nodig hebben, maar zo dapper zijn. U kent dat soort kinderen wel.
We willen nog iets meer. We kunnen nog iets meer.
Van oudsher zijn de mensen in ons dorp op elkaar aangewezen. Samen sterker was geen politieke leuze maar een sleutel tot overleven. Wie geholpen moest worden, werd en wordt geholpen. Dat was al zo in de Middeleeuwen, toen de kleine graaf Floris de Vijfde in Kats werd opgevangen toen zijn vader werd vermoord in Hoogwoud, in 1256, door de West Friezen. Floris kreeg de beste onderwijzer die er was, Jacob van Maerlandt.
Krimp is relatief in dit land. Er zijn streken waar minder mensen wonen en er zijn streken waar veel mensen wonen. Die streken liggen nooit ver uit elkaar. Nederland is Australië niet, of Rusland, of Frankrijk. Je kunt elkaar de hand reiken, altijd. Van krimp is sprake wanneer je niet verder wilt kijken.
Wij willen en kunnen kinderen uit de Randstad helpen die een poosje in de luwte moeten zijn, in een omgeving waar het veilig en rustig is, en die op school die extra aandacht kunnen krijgen die ze anders tekort komen. Die kinderen zijn er, ik ben ze op mijn voettocht tegen gekomen, ook in Amsterdam.
We hebben contact opgenomen met het gemeentebestuur in Amsterdam. Daar is verheugd op ons aanbod gereageerd. Wethouder Lodewijk Asscher was oprecht blij; samen gaan we in de komende weken het idee uitwerken… hoe Kats Amsterdam kan helpen en andersom. Ongetwijfeld gaat het maar om een paar Amsterdamse kinderen die we kunnen helpen en opvangen. Maar alle kleine beetjes helpen en er zijn in dit land zoveel kleine beetjes. Wij hebben in Kats de komende jaren misschien wat minder kinderen en dus de ruimte, de wil en het vermogen om andere kinderen de hand te reiken.
Amsterdam op haar beurt heeft door de aanpak van het kwaliteitsteam van Lodewijk Asscher een schat aan ervaring met het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Ongetwijfeld is die ervaring voor ons van belang.
De vraag is alleen of wij de ruimte daartoe krijgen. De school in Kats wil een inspiratiebron zijn voor andere kleine scholen en andere kleine gemeenschappen op het platteland, zoals in het recente verleden toen mensen vanuit Finland tot Frankrijk kwamen kijken hoe we het hier deden.
Met ons initiatief botsen wij op de belangen van de wereld van de adviseurs en ambtenaren; gaan wij in tegen de belangen van grootschalige instellingen en organisaties. Het zijn deze machten die beweren dat het individualisme een ‘universele trend is’ – dat kwaliteit alleen te garanderen is door grootschaligheid.
Het zijn valse, bedriegende woorden.
Het individualisme is een ideologie van een neoliberale overheid die burgers wantrouwt. In plaats van vrijheid schept de neoliberale overheid regels en maatstaven gebaseerd op willekeur. De neoliberale samenleving ontneemt de mens de vrijheid en verantwoordelijkheid die maakt tot wie hij of zij is, een deel van het geheel.
In de komende jaren zal de kleinschaligheid aan belang toenemen. De ontwikkeling, op elk denkbaar terrein, van kleinschalige en rendabele productieprocessen is onstuitbaar. Energieopwekking verplaatst zich van grootschalige centrales naar kleinschalige, zelfs individuele oplossingen. Grote scholenorganisaties, ROC’s, worden in Amsterdam gelukkig alweer ontmanteld.
Geef ons onze school terug!
Mijn vraag is eenvoudig:
Wilt U, iedereen hier in de zaal, eraan meehelpen dat wij verantwoordelijk kunnen zijn voor wat ons direct aan gaat in het werk en in de samenleving? Dat maakt ons samen sterker en de wereld misschien wat vriendelijker en wie weet mooier.
Ben het (gedeeltelijk) met je eens. Die (vraag) stelling die je schetst is prima. Ik zie ze ook elke dag. Hele dure jongens en meisjes die een zeer dikke boterham verdienen aan de materie. De krimp, scholen etc. Het beroerde is dat ze nog als deskundige worden ingehuurd ook. Dat is een dubbel gevaar. Althans dat vind ik. De inhuur van z.g. deskundigen door wat mij betreft totaal ondeskundigen. In feite een zwakte bod. Maar wel gestoeld op een ” democratische ” meerderheid. Maar ja. Gewoon verder gaan en weerwoord leveren was en is gewoon de oplossing. (Denk ik). Het kost veel tijd, veel energie en (eigen) geld. Maar vooruit. Iemand moet toch tegen gas geven ? Veel succes, groetjes AK
Wijze woorden, Ariekees. Het wordt een serieuze strijd vrees ik, maar de moeite waard!