over de Mookerheide naar Nijmegen en Arnhem deel twee … Hapert

II.

Wie Nijmegen langs oude wegen binnen wandelt, vanuit Groesbeek of vanuit Hapert, nu een wijk maar vroeger een dorp buiten de stad, ziet grote, deftige stadshuizen, bescheiden villa’s en soms zelfs stadspaleizen. Zo biedt Nijmegen, de oudste stad van het land, een voorname en bezonken indruk.
Er is ook een ander Nijmegen, nauw verbonden met de studentenopstand aan het eind van de jaren zestig in de vorige eeuw, en krakersrellen, aan het begin van de jaren tachtig. In het oorspronkelijk katholieke Nijmegen groeide een rode, een ‘neo-marxistisch’ beweging die gedurende jaren haar stempel drukte op het stadsbestuur. Ook nu wordt Nijmegen nog bestuurd door een links meerderheidscollege.

Hapert, is een achterstandwijk in Nijmegen, in de vorige kabinetsperiode aangeduid als ‘Vogelaarwijk’. Niet omdat de woningen in de wijk zo zeer in verval waren, maar omdat wel 45% van de bevolking in de wijk afhankelijk bleek van een of andere uitkering.
Een wandeling door het armste gedeelte van de wijk verrast me in positieve zin. Er zijn veel voorzieningen, nieuwe appartementen in een prachtige architectuur, op geknapte woningen, kinderopvang, nieuwe scholen en appartementen voor ouderen. Je vindt er een bibliotheek, apotheek, winkelcentrum, fysiotherapie en een wijkcentrum. Bovendien is er Hapert Werkt, een centrum waar de bewoners van de wijk terecht kunnen voor alles wat samenhangt met werk en inkomen: banen, schuldsanering, voor kwesties die verband houden met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning.
Ik loop er binnen, en vind op een tafel een map met actuele vacatures. Snel blader ik door verschillende documenten; het is weinig bemoedigend. Een juwelier in Groesbeek vraagt een winkelbediende, voor 16 uur in de week. Verder is er hier en daar vrijwilligerswerk te doen, serieuze banen maar dan zonder beloning. Dat is alles ‘wat werkt’.

Sharlene Maria, consulent Werk, en Hmed Abdalla, consulent Schuldhulpverlening, zijn beiden werkzaam bij Hapert Werkt. Zij vertellen dat de aanwijzing als Vogelaarwijk er toe heeft geleid dat verschillende overheidsdiensten zijn gaan samenwerken. De gemeente Nijmegen, de woningbouwcorporatie, het UWV, en ook politie via de wijkagent is bij Hapert Werkt betrokken. “Dit is echt een luxe voor deze wijk. Instellingen en organisaties werken hier in één team samen. Dat is voor overheidsdiensten echt uniek. Het blijkt dat veel problemen met elkaar samenhangen. Schulden bijvoorbeeld, veroorzaken huurachterstanden en twee maanden huurachterstand kan al betekenen dat je het huis uit moet. Mensen met grote schulden gaan vaak niet meer werken, want elke verdienste wordt door een deurwaarder afgeroomd. Die mensen geven het op, en zien geen uitweg meer. Door een integrale aanpak kunnen wij vaak we perspectief bieden in een ogenschijnlijk uitzichtloze situatie.”

Maar hoe dan, vraag ik wanneer er geen echte banen zijn voor mensen met geen of weinig opleiding? Sharlene en Hmed vertellen dat zij mensen leren anders naar zich zelf en naar hun mogelijkheden te kijken. “Vanmorgen kwam hier een postbode,” vertelt Sharlene, “hij heeft 35 jaar gewerkt en staat nu op straat. Hij wil graag een nieuwe, fulltime baan maar die is niet te vinden. Wat wij kunnen doen is mensen laten inzien dat zij meer zijn dan postbode en over meer kwaliteiten beschikken dan ze denken. Misschien hebben zij bijzondere hobby’s waarmee men verder kan. Misschien blijken mensen over organisatorische kwaliteiten te beschikken, in een vereniging. Die competenties en een netwerk bieden vaak nieuwe mogelijkheden.”
Hmed vertelt dat hij een afgestudeerd geoloog is, maar door het lot en het leven zich nu als consulent schuldhulpverlening terug vindt. “Je moet openstaan voor nieuwe mogelijkheden en niet willen vasthouden aan iets wat voorbij is,”zegt hij. Maar vacatures zijn er niet, stel ik vast, en dat is wel lastig wanneer je de huur moet betalen, en de kinderen naar school wil laten gaan. Van parttime banen kan niemand volwaardig leven, merk ik op.
“Dat is wel zo,”zegt Sharlene, “maar wat je vast stelt is dat werkgevers, zodra de economie aantrekt, liever mensen aan nemen die al werken, al is het parttime, dan mensen die langdurig aan de kant staan. Het is beter iets te doen, dan niets, ook al levert dat onvoldoende op.”

Wandelend door de ontmoet ik Ali, en zijn kleinzoon Bertug, van 14 maanden. Ali is 23 jaar geleden vanuit Turkije naar Nederland gekomen, aanvankelijk voor een paar maanden, maar uiteindelijk trof hij hier een Turks meisje, bleef werken en kreeg kinderen en nu kleinkinderen. De rest van zijn familie woont nog in Turkije. Hij vindt het fijn in Hapert; het lot van zijn leven heeft hem hierheen gebracht. “En ja,” zegt hij. “Met mijn kleinkind op de arm; wat kun je als mens nog meer wensen?”

Ik loop de winkel binnen van Tèrre des Hommes. De winkel werd in oktober 2010 geopend; het winkelpand stond al twee jaar leeg maar is intussen een vrolijke, drukbezochte bedrijvigheid. Je kunt er tweedehands kleding kopen, kleine, aardige cadeautjes en eenvoudige schilderijen, beeldjes, en snuisterijen. De winkel wordt geëxploiteerd door vrijwilligers en de opbrengsten komen ten goede van het goede doel. Voor mensen uit de wijk is het een uitkomst; ze kunnen er voor een schamel bedrag leuke kleding kopen, of kleine, goedkope cadeautjes. Casja Schonk is vrijwilligster in de winkel; ze woont al 15 jaar in Hapert en heeft het er enorm naar haar zin. De veelkleurigheid van de wijk is wat haar zo aantrekkelijk maakt, meent Casja. “Deze winkel is eigenlijk een sociaal trefpunt in de wijk. Mensen brengen hier hun overbodige spullen, en anderen vinden juist daarin weer hun geluk. Kinderen komen hier als ze van hun spaarcentjes een klein cadeautje willen kopen voor opa of oma. Het is zo kleinschalig en laagdrempelig.”
Ik vind in de winkel wat aardigs, een picknickmand, en loop daarmee innig tevreden mee terug naar het station. Ik kan weer thuiskomen.