Kats – Muiderberg. Er is een direct verband tussen het speelkasteel en de dorpsschool in Kats, Floris de Vijfde en het Muiderslot in Muiden. Op weinig andere etappes heb ik me zo zeer verheugd als op deze: van Weert naar het Muiderslot en Muiderberg. Het is de verbinding tussen de Middeleeuwen en de vroegste jeugd van Floris de Vijfde én de wil om goed onderwijs te organiseren in een klein Zeeuws dorpje nu en solidariteit inhoud te geven. Ik zal het in een paar fragmenten uitleggen: op (om)weg naar Muiden.
I.
Wie mijn voettocht heeft gevolgd weet dat ik op witte donderdag van dit jaar vanuit Zaandam vervroegd ben teruggekeerd naar Kats, mijn woonplaats in Zeeland. Aanleiding was het besluit van het bestuur en het management van NOBEGO (de schoolkoepel van het openbaar onderwijs in Goes en Noord Beveland) om na het komend schooljaar de scholen in Kats en Kattendijk te sluiten. NOBEGO baseert zich voor dat besluit op berekeningen van het Centraal Bureau voor de Statistiek en Zeeuwse onderzoeksinstellingen waaruit zou blijken dat er op termijn te weinig kinderen zullen zijn om een school in beide dorpen open te houden.
Het kleine dorpsschooltje in Kats behoorde sinds jaar en dag tot de beste van kleine scholen in Nederland. Het schoolteam onder leiding van Leen van Loon vormde bovendien het kloppend hart van de gemeenschap. Er werd een mooie documentaire over de school gemaakt; het Ministerie van Onderwijs liet dat filmpje trots zien in Scandinavië en Frankrijk en op gepaste tijden dwarrelde er dan leraren binnen uit Finland of Frankrijk om eens te kijken hoe we dat nu deden, hier in Kats.
Aan die gelukkige situatie kwam een einde toen een commissaris van de BMC groep werd aangesteld als ‘Zeeuwse Onderwijs Autoriteit’. Deze bestuurder meldde dat scholen moesten gaan fuseren of sluiten en beloofde dat het ministerie van Onderwijs daarvoor miljoenen zou neertellen. Een door BMC geparachuteerde manager kreeg de leiding van NOBEGO en met rapporten in de hand ging hij aan de slag om het onderwijs in onze regio te saneren. Voor de scholen werden rare vlaggen besteld, er werd een logo ontwikkeld ; in plaats van onderwijs geven moesten de meester en juffen een cursus gaan volgen hoe zij zich moesten presenteren aan de ouders. Overal in Zeeland kroop de cultuur van verandermanagers, duur betaalde adviseurs, van PIP’s en POP’s het onderwijs binnen. Nooit werd geluisterd naar docenten, naar leerlingen, naar ouders en burgers.
Binnen twee jaar wisten de onderwijsmanagers en commerciële onderwijsadviesbureaus het toponderwijs in Kats de nek om te draaien. Alleen al dit jaar verlieten achttien kinderen teleurgesteld en ontevreden de school in Kats; voor het eerst in de geschiedenis zal het komend schooljaar het aantal leerlingen onder de grens van 23 komen. Niet omdat er in ons dorp te weinig kinderen wonen; wel omdat het onderwijs en organisatie slecht is en niet aansluit bij de gemeenschap van Kats. Zo krijg je ‘de krimp’ wel bewezen.
Er wonen op Noord Beveland net zoveel mensen als in 1830; soms zijn er iets meer, soms zijn er iets minder. Dat gaat zo in golven en zo gaat dat al lang. Nederland is met bijna 17 miljoen inwoners een stadstaat, vergelijkbaar met Beijing waar bijna 20 miljoen mensen wonen. Er zijn in Nederland gebieden waar veel mensen bij elkaar wonen en er zijn gebieden waar weinig mensen wonen. Wanneer ik uit mijn raam kijk zie ik de horizon 30 kilometer verderop. De komende jaren maken we mee dat er hier wat minder kinderen zijn; verontrustend is dat niet. Je moet het er mee doen en ingewikkelder is het niet. Dus los je het probleem op, zoals we dat in het verleden ook deden.
(morgen deel 2)